کتاب نور

آموزه های عبادی حضرت زهرا (س)‏
مقدمه ‏
از بامداد تاريخ انسان تا جهان معاصر در جامعه و تمدن‌هاي بشري، پيشگامان‎ ‎ترقي‌خواه و الهام‌بخش ‏بسياري ظهور كرده‌اند كه همه آنان سرانجام پس از پشت سر‎ ‎نهادن مراحل گوناگون پيروزي، رشد، ‏پيشرفت و پذيرفتگي اجتماعي و جهاني، به تدريج‎ ‎رو به ضعف و فرسودگي نهاده‌اند. آنان پس از پيمايش ‏فراز و نشيب‌هاي بسيار‎ ‎سرانجام به پايان خط و غروب و افول اقتدار و شكوه اجتماعي خويش رسيده‌اند و‎ ‎خواه ناخواه نه تنها از موقعيت پيشگامي و پيشوايي خويش كنار رفته كه از متن‎ ‎جامعه‌ها، تمدنها و مردم ‏نيز به حاشيه رانده شده‌اند و جاي خويش را به چهره‌ها،‎ ‎شخصيت‌ها، الگوها، نمونه‌ها، اسوه‌ها، سرمشق‌ها و ‏سمبل‌هاي نوين سپرده و خود به‎ ‎تدريج به موزه‌ها و بايگاني‌هاي تاريخ پيوسته‌اند‎.
اما در اين ميان بايد انديشيد كه اين چه راز و رمزي است كه ياد الهام‌بخش‎ ‎ريحانه پيامبر، نام مقدس و بلند ‏آوازه او، سيره و سبك و روش زيبا و دلنشين و‎ ‎راهگشاي زندگي فردي، خانوادگي، فرهنگي، فكري، سياسي، ‏اجتماعي و جهاني او نه‎ ‎تنها از اين آفت مصون مانده بلكه راه و رسم او در ميان نسل مترقي و آگاه و‎ ‎درست‌انديش، همچنان به صورت يك اسوه دلپذير و چهره محبوب نورافشاني مي‌كند.‏
ارزش و اهمیت دعا در نگاه فاطمه زهرا(علیه السّلام‎(‎از نظر بانوی معظم اسلام نیز دعا جایگاهی ارزشمند ‏دارد و محبوب تر از دنیا و آن چه در دنیاست شمرده شده است‎.
روزی رسول اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) رو به فاطمه زهرا (علیه‎ ‎السّلام) فرمودند: دخترم آیا دوست ‏داری دعائی به تو بیاموزم که هیچ کس آن‎ ‎را نمی خواند مگر اینکه خواسته هایش تحقق می یابد. حضرت ‏زهرا (علیها‎ ‎السّلام) بی درنگ پاسخ دادند: «پدرجان! چنین دعایی از دنیا و آنچه در آن‎ ‎است نزد من ‏محبوب تر است». ‏‎
روزی دیگر پس از رحلت رسول الله (صلی‎ ‎الله علیه و آله و سلم)، حضرت زهرا (علیها السّلام) رو به زنان ‏عزادار در‎ ‎اعتراض به ارزش های جاهلیت آنان فرمود: «ای زنان عزادار! دست از نمایش‎ ‎افتخارات و صفات ‏بردارید و به دعا و راز و نیاز بپردازید».‏‎)‎
آنچه در استجابت دعا تاثیر بسیار دارد و‎ ‎گاهی در ردیف شرایط و آداب دعا قرار گرفته است، استفاده از ‏زمان و مکان‎ ‎مناسب به هنگام لب گشودن به دعا است. این نگرش درس آموز در آموزه های زندگی‎ ‎حضرت ‏زهرا(علیه السّلام) به خوبی نمایان است. از این روی، آن حضرت پس از‎ ‎جنگ احد هر پینج شنبه بر سر قبر ‏جناب حمزه (علیه السّلام) به دعا و‎ ‎نیایش می پرداخت؛ یا در زمانی دیگر به دنبال ظلم غاصبان به امام علی ‏‏(علیه‎ ‎السّلام) و اهل بیت (علیه السّلام)، مرقد مطهر رسول خدا (صلی الله علیه و‎ ‎آله و سلم) را به عنوان ‏محل راز و نیاز انتخاب می کند‎.
دیدگاه قدسی آن‎ ‎بانوی بزرگ در باره زمان دعا به گونه ای بود که همیشه به روز مبارک جمعه و‎ ‎ساعات ‏پایانی و هنگام غروب آفتاب آن توجه داشت، و از جانب پدر می فرماید‎: «‎در روز جمعه ساعتی است که هر ‏خواسته نیکویی در آن ساعت به اجابت می رسد‎. ‎پرسیدم یا رسول الله! آن کدام ساعت است؟ فرمود: آنگاه ‏که نصف قرص خورشید در‎ ‎افق پنهان شود». ‏
حضرت زهرا (علیها السّلام) در هنگام اجابت‎ ‎دعاهاو عبادت، نخست دیگران را بر زبان می راندند و با مطرح ‏ساختن آنان،‎ ‎تقاضای پذیرش دعای خویش را برای امت می کردند. اسماء بنت عمیس، همسر جعفر‎ ‎طیار(علیه السّلام) می گوید در لحظه ی پایانی عمر حضرت زهرا(علیه السّلام‎) ‎متوجه آن بزرگ زنان عالم ‏بودم، او ابتدا غسل نمود و سپس لباس هایش را عوض‎ ‎کرد. آنگاه مشغول دعا و راز و نیاز با خدای خود شد. ‏جلو رفتم؛ آن حضرت را‎ ‎دیدم که رو به قبله نشسته است و دست ها را رو به آسمان بلند کرده، چنین دعا‎ ‎می کند: پروردگارا! به حق کسانی که آنان را برگزیدی و به سرشک دیدگان‎ ‎فرزندانم حسن و حسین در ‏فراق من! از تو می خواهم گنهکاران شیعیان من و‎ ‎شیعیان فرزندانم را ببخشی.‏
حضرت زهرا (علیها السّلام) نیز در مشکلات‎ ‎زندگی خود از برخی تقاضای دعا می کردند تا از این طریق ‏سریع تر به هدف‎ ‎اجابت نایل شود. روزی آن حضرت ضمن التماس دعا گفتن به‎
پدر، عرض کردند‎: «‎ای رسول خدا! از خدواند بخواه تا فرزندت را شفا دهد». [در آن زمان‎ ‎امام حسن(علیه ‏السّلام) دچار بیماری شده بودند.] از حضرت زهرا(علیه‎ ‎السّلام) دعاهای متعددی در منابع حدیثی نقل شده ‏است‎.‎
عبادت حضرت فاطمه زهرا يك عبادت خشك و بي روح نبود، بلكه حضرت فاطمه چون عالمه‎ ‎و محدثه بود، ‏عبادت او توأم با خشوع و خلوص بود كه اين‌گونه عبادت سازنده و‎ ‎باعث تكامل روح است‎.
قرآن كريم از عبادت همراه با خشوع ستايش مي‌كند و مي‌فرمايد: «قد افلح المومنون‎ ‎الذين هم في‌صلاتهم ‏خاشعون»‏‎
عبادت همراه با خشوع كه با حضور قلب در پيشگاه خداست ستايش دارد نه عبادت با‎ ‎خضوع كه با اعضا و ‏جوارح انجام مي‌گيرد و از هر فردي ساخته است‏‎.
لذا آنچه اهميت دارد كيفيت و روح عبادت است و حضرت فاطمه زهرا (ع) وقتي در‎ ‎محراب عبادت قرار ‏مي‌گرفت دگرگون مي‌شد و خشيت الهي سراسر وجودش را فرا‎ ‎مي‌گرفت، ستون‌هاي بدنش به لرزه در ‏مي‌آمد و اشكهاي سوزانش جاري مي‌شد. او با‎ ‎تمام وجود در محضر خدا قرار مي‌گرفت.‏‎ ‎
عبادت و نماز و دعا ، علائق شديد آن حضرت بود. بهترين دليل بر عشق عبادي وي‎ ‎اين است كه با اينكه ‏تمام كارهاي خانه را به حكم تقسيم رسول‌الله تقبل نموده‎ ‎بود و بايد گندم را با آسياب دستي آرد كرده و ‏طبخ نمايد و… كه طبعاً از كثرت‎ ‎كار، خسته و ناتوان مي‌گرديد و شب را بايد استراحت مي‌كرد، اما فرزندش ‏امام حسن‎ ‎مي‌فرمايد: مادرم از سحر تا سپيده صبح، پيوسته ركوع و سجود به جا مي‌آورد و‎ ‎مي‌شنيدم كه ‏مؤمنين و مؤمناي را دعا مي‌كرد و آنها را نام مي‌برد‎.‎
همچنين ايشان در شبهاي مبارك قدر نه تنها خود تا به صبح، شب‌زنده‌دار بود بلكه‎ ‎آنچنان اهميت براي ‏اين شب قائل بود كه كودكان خردسال خويش را از قبل آماده‎ ‎مي‌كرد تا در شب قدر تا صبح بيدار باشند و ‏به تهجد و عبادت بپردازند و از فيوض‎ ‎الهي در اين شب كمال بهره را ببرند و سعادت خويش را تأمين ‏كنند‎.
روش حضرت فاطمه اين بود كه كسي از اهل خانه در شب قدر به خواب نرود. آنان را‎ ‎روز قبل به كم غذا ‏خوردن و استراحت لازم وا مي‌داشت تا بتوانند شب قدر، شب‎ ‎زنده‌داري كنند. آن حضرت مي‌فرمود: محروم ‏آن كسي است كه از خير و فيوض شب قدر‎ ‎محروم باشد.‏‎
حديث شريف فوق سيره و شيوه زندگي حضرت را بيان مي‌كند كه همواره سعي مي‌كرد تا‎ ‎از روز قبل، ‏فرزندان و اهل خانه را آماده كند تا بتوانند در شب قدر بيدار‎ ‎بمانند. اين يك نمونه از اهميت دادن حضرت ‏به دستورهاي ديني در تربيت فرزندان‎ ‎است. البته نمونه بسيار روشن و بارز آن كه حتي سعي دارد كودكان ‏نابالغ را در شب‎ ‎قدر بيدار نگه دارد همان امري است كه اكثر مردم حتي درباره نوجوانان و جوانان‎ ‎از آن ‏غافل هستند‎.
امام حسن مجتبي عليه‌السلام در مورد نحوه عبادت مادر برزرگوارشان مي‌فرمايند‎: «‎ما كان في‌الدنيا اجحد ‏من فاطمه، كانت تقوم حبي تتورم قدماها.»6‏‎
حضرت زهرا در عبادت خداوند عابدترين مردم بود. او آنقدر برپا مي‌ايستاد تا‎ ‎پاهايش ورم مي‌كرد‎.‎